Sau thảm họa đau lòng tại vụ cháy chung cư mini ở số 37 ngách 29/70 phố Khương Hạ, phường Khương Đình, quận Thanh Xuân (Hà Nội) khiến 56 người tử vong, nhiều câu hỏi được đặt ra về quản lý, cấp phép xây dựng chung cư mini, nhà nhiều căn hộ tại thủ đô.

Những câu hỏi này được đặt ra khi loại hình nhà ở này chưa có những quy định an toàn đi kèm.

Chưa có tên trong bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn nhà chung cư

Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Vũ Ngọc Anh - vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và môi trường, Bộ Xây dựng - cho rằng tòa chung cư mini trên phố Khương Hạ bị hàn "chuồng cọp" kín.

Chung cư này có những căn hộ không trang bị thang dây nên khó tiếp cận thoát sang nhà hàng xóm khi có cháy. Khi xảy ra cháy, nhiều người phải liều mình nhảy sang mái tôn nhà hàng xóm để thoát thân.

Ông Anh cũng cho hay chung cư mini chưa có tên trong bộ tiêu chuẩn, quy chuẩn nhà chung cư nhưng các công trình này có đầy đủ đặc điểm của một nhà chung cư, có cầu thang sử dụng chung, có hành lang chung, có phần sở hữu chung, phần sở hữu riêng. Vì vậy, chung cư mini phải được thiết kế an toàn cháy theo quy định của nhà chung cư.

Theo đó, với tòa chung cư vừa bị cháy tại phố Khương Hạ, theo nghị định 79, nghị định 36 hướng dẫn Luật Phòng cháy chữa cháy thì công trình này thuộc diện phải thẩm duyệt phòng cháy chữa cháy.

Theo quy định, thang bộ của chung cư mini này phải được đặt trong buồng thang kín, khói và lửa không lan vào được để bảo đảm an toàn cho cư dân thoát hiểm khi có sự cố.

Để bảo đảm an toàn cháy nổ với nhà chung cư mini, trong trường hợp chủ đầu tư không thể lắp đặt thang bộ thoát hiểm thứ hai bên ngoài thì phải lắp đặt, xây dựng tường ngăn cháy cho thang bộ trong tòa nhà. Thang bộ thoát hiểm trong tòa nhà phải có lối thoát riêng để khi xảy ra sự cố, người dân có thể thoát ra an toàn.

Nhưng qua kiểm tra, chung cư mini vừa bị cháy ở phố Khương Hạ có nhiều yếu tố chưa bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy. Ông Anh cũng thông tin theo báo cáo của TP Hà Nội thì trên địa bàn hiện có hơn 300 chung cư mini đang sử dụng, nhưng con số này có thể chưa đầy đủ.

Bên cạnh đó, ông Anh chỉ rõ giấy phép xây dựng cấp cho chủ đầu tư chung cư mini vừa bị cháy là giấy phép xây nhà riêng lẻ sáu tầng, một tum, mật độ xây dựng 70% nhưng chủ đầu tư đã xây chín tầng, một tum với mật độ xây dựng 100%. Việc để giếng trời tại tòa chung cư mini vừa bị cháy cũng rất nguy hiểm do khói độc xộc lên nhanh.

Siết chặt quản lý công trình chuyển đổi công năng

Sau vụ cháy chung cư mini tại Hà Nội, UBND TP.HCM cũng đã chỉ đạo khẩn trương, tổng kiểm tra các công trình, dự án chung cư, nhà trọ trên địa bàn.

Trong đó đáng chú ý với những chỉ đạo về việc thẩm định, cấp phép xây dựng công trình, nhất là các công trình hoán đổi công năng. Bởi có thể thấy TP.HCM rất phổ biến tình trạng "biến tấu" nhà ở riêng lẻ thành chung cư, khu trọ.

Đại diện Phòng cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ (PC07) Công an TP.HCM cho biết phòng trọ hoặc những căn nhà ở riêng lẻ mà chúng ta thường gọi là "chung cư mini" có những căn phòng với diện tích nhỏ, chật hẹp, nằm trong một tòa nhà, không đảm bảo an toàn về phòng cháy chữa cháy và quy định đầu tư xây dựng.

Tuy vậy, do điều kiện kinh tế khó khăn, nhiều người không có đủ điều kiện để ở những nơi "khang trang" nên họ vẫn chọn nơi này để thuê trọ.

Bên cạnh đó, nhiều nhà trọ, chung cư mini nằm trong các hẻm sâu, hẹp, cách xa nguồn nước, không đảm bảo các điều kiện về an toàn phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ như: lối thoát nạn, bố trí, sắp xếp vật dụng, hàng hóa, hầm để xe... Người thuê trọ còn chủ quan, lơ là, bất cẩn trong việc sạc pin điện thoại, xe máy điện, xe đạp điện... xuyên đêm.

Để hạn chế tình trạng cháy nổ ở các dạng chung cư này, đại diện PC07 khuyến cáo ban quản lý, chủ nhà trọ phải thực hiện nghiêm các quy định về phòng cháy chữa cháy khi xây dựng: thẩm duyệt thiết kế, nghiệm thu về phòng cháy chữa cháy (nếu thuộc diện).

Đối với hệ thống điện phải được lắp đặt, sử dụng an toàn và thường xuyên kiểm tra thay thế, khắc phục. Quy định chặt chẽ việc sạc điện đối với xe đạp, xe máy điện tại tầng hầm, khu vực để xe...

Đảm bảo có lối thoát an toàn và dễ dàng tiếp cận cho tất cả cư dân, người trọ. Không lắp đặt "chuồng cọp" bít lối thoát nạn. Bố trí các loa thông báo, chuông báo cháy... để thông báo cho tất cả cư dân trong trường hợp có sự cố.

Trong khi đó, một đơn vị quản lý địa bàn - đại diện Đội cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ Công an quận 5 nhận định "không có nhà nào an toàn phòng cháy tuyệt đối 100%" nên tất cả đều phải đảm bảo một số quy định cơ bản về phòng cháy chữa cháy.

Phải quy hoạch lại loại hình nhà ở này

Trong khi đó, GS Đặng Hùng Võ - nguyên thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường - cho rằng để bảo đảm an toàn cho các tòa chung cư mini thì việc quy hoạch cụ thể khu vực được xây dựng là rất cần thiết.

Hơn nữa, việc quản lý xây dựng chung cư mini phải bảo đảm tuân thủ đúng các quy chuẩn kỹ thuật. Từ vụ cháy chung cư mini trên phố Khương Hạ cho thấy chính quyền quận Thanh Xuân đã không tuân thủ quy định khi cấp phép tòa nhà này, không thể cấp phép xây dựng chung cư mini nằm sâu trong con ngõ nhỏ mà xe chữa cháy không vào được.

"Tòa chung cư mini vừa bị cháy vi phạm đủ thứ: xây vượt tầng, không có thang thoát hiểm nên trách nhiệm của chính quyền cấp quận, cấp phường trong cấp phép, quản lý bị buông lỏng, làm ngơ cho xây vượt phép, vượt tầng. Đây cũng là một trong những nguyên nhân dẫn tới thiệt hại vụ cháy nặng nề hơn", ông Võ nói.

Cũng theo ông Võ, với loại hình chung cư mini, trong quá trình phát triển đô thị chưa hoàn chỉnh hiện nay có thể cho phép xây dựng nhưng dần dần cần loại bỏ trong quá trình phát triển đô thị để hướng tới một đô thị hiện đại.

Cùng với đó, để khắc phục tồn tại, vi phạm về phòng cháy chữa cháy tại hàng trăm chung cư mini ở Hà Nội hiện nay, TP cần kiểm tra, rà soát, chung cư mini nào thiếu thang thoát hiểm cần yêu cầu lắp đặt thang thoát hiểm thứ hai trước khi tiếp tục đưa vào sử dụng.

Tuy nhiên, có một thực tế cần thừa nhận là tình trạng khan hiếm nhà ở những năm qua đã dẫn tới việc đầu tư chung cư mini quá dễ dãi, ngay cả người mua cũng chấp nhận sự mất an toàn để vào ở nên hậu quả của các vụ cháy là không lường trước được.

Còn trung tướng Nguyễn Minh Đức, phó chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội, cho rằng một trong những giải pháp cần được tiếp tục tăng cường để hạn chế thiệt hại về người qua các vụ cháy là nâng cao kỹ năng cho chính mỗi người dân.

Ông nói nếu mỗi người dân được trang bị đầy đủ kỹ năng thì sẽ bình tĩnh, không hoảng loạn, xử lý các tình huống khi xảy ra cháy nổ.

Bên cạnh đó, cần phải mạnh tay, siết các quy định về an toàn phòng cháy đối với chung cư mini cũng như các tòa nhà lớn với quan điểm đảm bảo tính mạng cho người dân sinh sống.

Người dân quanh chung cư ứng cứu thế nào khi xảy ra cháy?

Khi xảy ra cháy chung cư, ngoài người bị nạn, cộng đồng dân cư xung quanh cũng cần nắm bắt những kỹ năng ứng cứu người trong đám cháy.