* Ông nhìn nhận thế nào về những đóng góp của các tỉ phú USD với nền kinh tế những năm qua?

- Tỉ phú USD là những cá nhân lãnh đạo các tập đoàn kinh tế tư nhân hàng đầu cả nước hiện nay như Vingroup, Vietjet, Hòa Phát, Masan, Thaco... Họ là những người tiên phong đưa ra sản phẩm, dịch vụ, thương hiệu có đóng góp rất lớn vào phát triển kinh tế - xã hội đất nước.

Đây cũng là bước đầu hình thành các ngành công nghiệp quan trọng của Việt Nam. Ngoài ra, đội ngũ doanh nhân có tài sản tỉ USD cũng tham gia rất tích cực vào các vấn đề xã hội như xóa đói giảm nghèo.

Các tập đoàn lớn thuộc sở hữu của các tỉ phú USD cũng đầu tư vào nhiều dự án chiến lược, tạo đột phá cho các địa phương, vùng. Điều này kéo theo sự phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ ở nhiều địa phương. Vì thế, khi thu hút đầu tư, các địa phương thường tập trung vận động, thu hút các tập đoàn hàng đầu đến đầu tư để tạo ra các cực tăng trưởng.

Thực tế nhiều doanh nhân lớn luôn muốn làm điều gì cho đất nước chứ không đơn thuần là cá nhân. Họ không lo tích lũy tài sản cho mấy đời mà họ làm vì khát vọng bản thân để nâng tầm đất nước. Từ sự đổ vỡ của một số doanh nghiệp lớn có vi phạm pháp luật thời gian qua cho thấy cần đề cao trách nhiệm xã hội của doanh nhân.

* Hiện có khoảng 98% doanh nghiệp trong nền kinh tế là doanh nghiệp có quy mô nhỏ, siêu nhỏ và vừa, chỉ khoảng 2% doanh nghiệp có quy mô lớn. Chúng ta cần làm gì để hỗ trợ doanh nghiệp tăng quy mô kinh doanh thời gian tới?

- Mục tiêu có doanh nghiệp, doanh nhân tỉ USD là cần thiết nhưng sức mạnh của nền kinh tế phải nằm ở số đông hàng trăm ngàn doanh nghiệpnhỏ và vừa.

Đặc biệt trong bối cảnh đổi mới sáng tạo, với thương mại điện tử, mạng Internet thì một doanh nghiệpnhỏ, một cá nhân khởi nghiệp cũng có thể tham gia mạng toàn cầu, có thể tiếp cận thị trường thế giới, đóng góp vào chuỗi cung ứng toàn cầu được. Thế nên bên cạnh việc tăng quy mô doanh nghiệp, việc nâng cao chất lượng doanh nghiệp rất quan trọng.

Chúng ta rất cần những doanh nghiệp quy mô lớn, quy mô vừa để kết nối kinh tế VN với kinh tế toàn cầu và trở thành những mắt xích quan trọng của chuỗi cung ứng toàn cầu. Nhưng việc nâng cấp các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ để họ tham gia được vào các chuỗi cung ứng toàn cầu rất quan trọng. Nhiều doanh nghiệp quy mô nhỏ nhưng hiệu quả lớn, cộng nhiều doanh nghiệp nhỏ như này lại sẽ có một nền kinh tế vận hành hiệu quả.

Sự sáng tạo trong kỷ nguyên Internet, thương mại điện tử là vô cùng lớn. Khi thị trường toàn cầu trở lên "nhỏ lại", các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và vừa lớn lên hộ sẽ có tầm vóc khác hẳn. Thương mại điện tử, Internet chắp cánh cho những doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ trở thành lực lượng năng động nhất của nền kinh tế.

TS Võ Trí Thành (viện trưởng Viện Nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh):

Doanh nghiệp đang lớn cần hỗ trợ để đủ sức cạnh tranh quốc tế

Nghị quyết 41 ngày 10-10-2023 của Bộ Chính trị được cụ thể hóa bằng nghị quyết 66 tiếp tục khẳng định vai trò của doanh nhân, bất kể họ làm trong khu vực kinh tế nào.

Bên cạnh việc hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần có cách thức thích hợp trong môi trường, thị trường hội nhập để phát triển doanh nghiệp dân tộc, doanh nghiệp dẫn dắt.

Doanh nghiệp quy mô lớn Việt Nam hiện nay gọi là lớn nhưng chưa quá lớn, đủ mạnh.

Để có một doanh nghiệp đủ lớn, mạnh cần 3 yếu tố là năng lực sáng tạo công nghệ (còn rất hạn chế), thương hiệu không chỉ ở tầm quốc gia mà phải vươn tầm quốc tế, phải có tính dẫn dắt và lan tỏa.

Chúng ta thường gọi một doanh nghiệp lớn khi nhìn vào doanh số, vốn liếng, nguồn nhân lực, nhưng nếu đo bằng 3 yếu tố trên để khẳng định số doanh nghiệp thực sự lớn mạnh thì vẫn chỉ đếm trên đầu ngón tay và chưa thể dẫn dắt chuỗi giá trị, chuỗi cung ứng nên chưa thực sự lớn mạnh.

Để các doanh nghiệp trong nước thực sự lớn mạnh, đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế thì có hai việc cần làm. Đó là phải tái cấu trúc doanh nghiệp , phát triển theo hướng hợp thời và đón đầu tương lai. Bên cạnh đó là sự hỗ trợ nhưng vẫn bảo đảm yêu cầu cạnh tranh, phù hợp với cam kết quốc tế.

Nguyên tắc hỗ trợ là hỗ trợ "người thắng cuộc" thông qua cạnh tranh, chứ không chọn người thắng cuộc để hỗ trợ. Nếu chọn người thắng cuộc để hỗ trợ dễ tạo ra cánh hẩu nên cần thông qua cạnh tranh, doanh nghiệp nào thắng cuộc sẽ nhận được hỗ trợ để bứt lên.

Cũng phải nhìn nhận thực tế rằng số đông doanh nghiệp hiện có quy mô nhỏ và vừa nên cần môi trường kinh doanh thực sự tốt để họ phát triển kinh doanh, đây là cái nền để tạo ra những doanh nghiệp lớn. Điều này cũng liên quan đến tạo dựng những doanh nghiệp dẫn dắt để tạo sự lan tỏa tới khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa thông qua hệ sinh thái, chuỗi cung ứng.

Ngoài việc thu hút các doanh nghiệp FDI công nghệ cao, quy mô lớn đến đầu tư chúng ta cũng muốn phát triển những doanh nghiệp Việt, doanh nghiệp dân tộc dẫn dắt các chuỗi giá trị, số này đang rất ít và đang gặp nhiều thách thức.

Hiện có nhiều lĩnh vực mới có thể hình thành các doanh nghiệp dẫn dắt như bán dẫn, thiết bị y tế, công nghệ dược, chế biến chế tạo, cơ khí, sản xuất lắp ráp ô tô hay một số doanh nghiệp thượng nguồn như sản xuất thép...

Hiện đã có những doanh nghiệp đang lớn mạnh, có quy mô tỉ USD trong các ngành này cần được hỗ trợ để vươn lên, thực sự trở thành doanh nghiệp lớn mạnh, đủ sức cạnh tranh quốc tế. Dư địa hỗ trợ cho các doanh nghiệp này rất lớn thông qua các biện pháp hỗ trợ về hạ tầng, phát triển AI..., theo nguyên tắc hỗ trợ người thắng cuộc.

TS Nguyễn Minh Thảo (trưởng ban môi trường kinh doanh, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương):

Phải có những tập đoàn thực sự mạnh, đủ sức dẫn dắt

Nhìn vào các tập đoàn kinh tế lớn thuộc sở hữu của các tỉ phú USD hiện nay, tôi cho rằng chúng ta cần tôn vinh những doanh nghiệp trực tiếp tham gia sản xuất. Bối cảnh Việt Nam hiện nay chỉ những doanh nghiệp sản xuất mới lan tỏa, dẫn dắt các doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng, sản xuất.

Những doanh nghiệp đi lên từ sản xuất sẽ tạo tính lan tỏa, dẫn dắt cao hơn, một số doanh nghiệp doanh nghiệp sau khi thành công với bất động sản cũng đang chuyển hướng đầu tư vào sản xuất.

Tất nhiên, một số tập đoàn mới dừng ở bước là một phần trong chuỗi sản xuất của các tập đoàn FDI, để tạo ra sự dẫn dắt lớn hơn các tập đoàn tư nhân trong nước này cần chủ động về công nghệ, thiết kế mới tạo sự dẫn dắt, tính lan tỏa lớn hơn.

Chính những doanh nghiệpđầu ngành này đang cần được Chính phủ hỗ trợ bằng những chính sách cụ thể để đẩy mạnh sản xuất, đầu tư nhiều hơn cho R&D. Khi các tập đoàn này sản xuất tốt thì sẽ hình thành nên những chuỗi sản xuất, dịch vụ khác.

Theo đó, chính sách về phát triển các ngành công nghiệp trọng điểm thời gian tới cần hướng tới mục tiêu hỗ trợ nhóm doanh nghiệp đầu ngành, đạt quy mô nhất định, với những tiêu chí cụ thể trong những ngành Việt Nam có lợi thế để thúc đẩy sự hình thành các chuỗi sản xuất, cung ứng trong nước. Như vậy số lượng được hỗ trợ nhỏ, chính sách hỗ trợ sẽ đúng trọng tâm trọng điểm và đạt hiệu quả đề ra.